మన దేశ జాతిపిత మహాత్మా గాంధీ(Gandhi) కన్న కల అయిన పరిశుభ్రమైన దేశాన్ని సాధించే లక్ష్యంతో 2014లో పరిశుభ్ర భారత ఉద్యమం మొదలైంది. పట్టణాలు, నగరాలు కొంతవరకు శుభ్రత సాధించినా, ఈ కార్యక్రమం యొక్క అసలు పరీక్ష ఇంకా నిలిచి ఉన్నది – అదే పల్లె సీమలు. దురదృష్టవశాత్తు, పల్లె ప్రాంతాలలో ఈ కార్యక్రమం అమలులో మరియు దానిని కొనసాగించడంలో తీవ్రమైన అశ్రద్ధ కనిపిస్తోంది. ఇది కేవలం పరిశుభ్రత సమస్య మాత్రమే కాదు, లక్షలాది మంది ప్రజల ఆరోగ్యంపై తీవ్ర ప్రభావం చూపే సామాజిక, ఆరోగ్యపరమైన పెనుసమస్య.
పల్లెల్లో (villages) పరిశుభ్రత లోపించడానికి అనేక కారణాలు ఉన్నాయి. పట్టణ ప్రాంతాల కంటే పల్లెల్లో ఈ సమస్య మరింత తీవ్రంగా మారుతోంది. చాలా గ్రామాలలో ఇప్పటికీ పరిశుభ్రత అనేది ఇంటికి, వీధికీ సంబంధించినదిగా కాకుండా, కేవలం వ్యక్తిగత అంశంగానే పరిగణిస్తున్నారు. బహిరంగ మల విసర్జన తగ్గినప్పటికీ, వాడిన వస్తువులు, ప్లాస్టిక్ వ్యర్థాలను బయట పడేయడం సర్వసాధారణం. గ్రామ పంచాయితీ స్థాయిలో చెత్త నిర్వహణ వ్యవస్థలు సమర్థవంతంగా లేవు. తడి చెత్త, పొడి చెత్త విభజన దాదాపు శూన్యం. ప్లాస్టిక్, గాజు ముక్కలు వంటివి పొలాల గట్లపై, దారి పక్కన పోగుపడడం వల్ల అవి మట్టిలో కరిగిపోక, తీవ్ర కాలుష్యానికి దారి తీస్తున్నాయి. చాలా గ్రామాలలో సరైన మురుగు కాలువలు లేవు లేదా ఉన్నా అవి పూడికతో నిండిపోయి ఉన్నాయి. మురుగు నీరు దారులపై నిలిచిపోవడం వల్ల దోమలు, ఈగలు పెరిగి, వ్యాధులకు నిలయంగా మారుతున్నాయి. కేంద్ర, రాష్ట్ర ప్రభుత్వాలు నిధులు కేటాయించినా, వాటిని పంచాయితీ స్థాయిలో సమర్థవంతంగా ఉపయోగించకపోవడం లేదా పర్యవేక్షణ లోపించడం వల్ల తాత్కాలిక శుభ్రత మాత్రమే కనిపిస్తుంది తప్ప, శాశ్వత పరిష్కారం దొరకడం లేదు.
పరిశుభ్రత పట్ల చూపిన అశ్రద్ధ పల్లె ప్రజల ఆరోగ్యానికి పెను ముప్పుగా మారింది. అపరిశుభ్రమైన వాతావరణం, కలుషితమైన నీరు అనేక రకాల రోగాలకు కారణమవుతున్నాయి. మురుగునీరు తాగునీటి వనరుల్లో కలవడం వల్ల నీటి ద్వారా వచ్చే రోగాలు అయిన కలరా, టైఫాయిడ్, కామెర్లు వంటివి తరచుగా ప్రబలుతున్నాయి. నిలిచి ఉన్న మురుగునీరు దోమలకు ఆవాసంగా మారి మలేరియా, డెంగీ, చికెన్‌గున్యా వంటి అంటు రోగాలు వ్యాప్తి చెందడానికి దోహదపడుతున్నాయి. ఈ రోగాలు ప్రధానంగా పిల్లలు (kids) మరియు వృద్ధులపై తీవ్ర ప్రభావం చూపుతున్నాయి. బహిరంగంగా పడేసిన వ్యర్థాలపై ఈగలు వాలడం, వాటి ద్వారా ఆహారం కలుషితం కావడం వల్ల తీవ్రమైన జీర్ణకోశ సమస్యలు మరియు అతిసార రోగాలు పెరుగుతున్నాయి.
పరిశుభ్ర భారత ఉద్యమం కేవలం తాత్కాలిక ప్రచారం కాదు, అది ఒక జీవన విధానంగా మారాలి. దీనిని విజయవంతం చేయాలంటే, కేవలం ప్రభుత్వ నిధులు లేదా పథకాలు మాత్రమే సరిపోవు. ప్రతి గ్రామంలోని ప్రతి పౌరుడు వ్యక్తిగత బాధ్యతగా భావించాలి. పంచాయితీలు వ్యర్థాలను నిర్వహించడానికి శాశ్వత పద్ధతులను రూపొందించాలి. ముఖ్యంగా, పరిశుభ్రతపై అవగాహనను పాఠశాల స్థాయిలోనే పెంచడం ద్వారా భావి తరాలు ఆరోగ్యకరమైన అలవాట్లను అలవర్చుకునే అవకాశం ఉంటుంది. ఈ గాంధీ (gandhi)జయంతి నుంచైనా ప్రభుత్వం మరియు స్థానిక సంస్థలు ఈ అంశాన్ని కేవలం ఒక కార్యక్రమంగా కాకుండా, దేశ ఆరోగ్య భవిష్యత్తుకు సంబంధించిన ఒక అత్యవసర అంశంగా పరిగణించాలి. ప్రతి గ్రామాన్ని రోగాల బారి నుండి విముక్తి పొందిన, ఆరోగ్యవంతమైన వాతావరణంతో తీర్చిదిద్దాలి. లేని పక్షంలో, అభివృద్ధి ఫలితాలు ఎన్ని అందినా, పరిశుభ్రత లేని గ్రామాలు ఆరోగ్య సంక్షోభ కేంద్రాలుగానే మిగిలిపోతాయి.
By-సి.హెచ్.సాయిప్రతాప్